ROLA BAJEK W ŻYCIU DZIECKA
Czytanie, bądź opowiadanie dziecku bajek to nie tylko przyjemność płynąca z kontaktu z dzieckiem. Czas spędzony z dzieckiem to inwestycja w jego rozwój.
Bajki odzwierciedlają dziecięcy sposób postrzegania świata, myślenia i odczuwania. Dzięki temu stanowią doskonały kanał oddziaływania na świadomość, jak i – poprzez symbole – na nieświadomość dziecka.
Co takiego daje dziecku bajka?
- wzbogaca doświadczenia i wyobraźnię dziecka
- rozładowuje napięcia emocjonalne
- odciąża w trudnej emocjonalnie rzeczywistości
- po części kompensuje dziecku braki emocjonalne
- modeluje sposoby rozwiązywania problemów
- uczy radzenia sobie z trudnymi uczuciami
- dostarcza wzorców zachowania
- poszerza świadomość dziecka
- dostarcza ważnych dla dziecka wzorców osobowych
- wzmacnia poczucie wpływu i kontroli dziecka, przez co kształtuje samodzielność i poczucie własnej wartości.
Dzieci uwielbiają bajki i baśnie. Dlaczego? Świat malucha nie jest pozbawiony trudnych sytuacji i problemów, a bajka często podpowiada ich rozwiązania. Każde dziecko uczy się dopiero rozpoznawania, nazywania, wyrażania różnych uczuć i radzenia sobie z nimi. To bajki dają możliwość utożsamiania się z ich bohaterami, a co za tym idzie pomagają zrozumieć swoją sytuację i napotkany problem. Fabuła bajki pozwala zrozumieć często, że nie jest się samo ze swym problemem, a w związku z tym dziecko może doświadczyć swego rodzaju ulgi, poczuć nadzieję i dostrzec, że świat nie jest być może tak zagrażający, jak mu się początkowo wydawało.
Czy wszystkie bajki spełniają opisane wyżej funkcje? Na rynku dostępne są tysiące tytułów literatury dziecięcej – czy wszystkie są równie wartościowe? Jak nie pogubić się przy wyborze literatury dla naszego malucha? Tu trzeba kierować się własną intuicją, rozsądkiem i wrażliwością.
Sporym ułatwieniem jest fakt, że od pewnego czasu w księgarniach ukazują się tak zwane bajki terapeutyczne tworzone specjalnie po to, by pomóc dzieciom – a także ich rodzicom – w radzeniu sobie z konkretnymi sytuacjami, problemami, lękami.
Bajki terapeutyczne można podzielić na 3 rodzaje:
- relaksacyjne – ich celem jest przede wszystkim wyciszenie i uspokojenie dziecka
- psychoedukacyjne (wychowawcze) – mają za zadanie kształtowanie właściwych postaw i wprowadzenie zmian w zachowaniu dziecka
- psychoterapeutyczne – służące terapii problemów emocjonalnych poprzez redukcję dziecięcych lęków.
Wielką zaletą bajek terapeutycznych jest to, że można je stosować na zasadzie profilaktyki problemów, zanim one wystąpią. Gdy na przykład wiemy, iż dziecko stanie przed jakimś trudnym zadaniem, lub może znaleźć się w niekomfortowej dla niego sytuacji, sięgnijmy po odpowiednią bajkę. Również wtedy, gdy wystąpiły już jakieś krytyczne wydarzenia, bajka pomoże rozwiązać konkretny problem. Niezwykle istotne jest, by dostosować bajkę do określonych potrzeb dziecka oraz do możliwości percepcyjnych i poznawczych malucha.
Bardzo istotne jest, by nie zmuszać dziecka do słuchania bajki wtedy, gdy nie ma ono na to ochoty, bo na przykład pochłonięte jest w danym momencie zabawą, lub inną, ważną dla niego czynnością. Dziecko zwykle bardzo chętnie słucha bajek, zwłaszcza czytanych mu przez rodziców, dlatego nie powinno być trudno znaleźć moment, gdy będzie ono gotowe na kolejną opowieść. Pamiętajmy jednak, by podążać za jego potrzebą. Bajek terapeutycznych nie ma konieczności z dzieckiem omawiać, jednak w razie pytań dotyczących poruszanych w nich kwestii, należy z uwagą nad nimi pochylić się, by zaspokoić dziecięcą ciekawość tematu i rozwiać ewentualne niejasności. Rodzic czytając swoim pociechom bajki terapeutyczne musi przede wszystkim zachować cierpliwość i spokój. Powinien sam być zrelaksowany, czytać wolno, spokojnie, ale z zaangażowaniem. Jeżeli bajka trafia do dziecka, to będzie ono nią pochłonięte, będzie zadawać pytania, przerywać, prosić o powtórzenie fragmentów. To znak, że w sposób aktywny przeżywa treść bajki. Należy wówczas dać mu czas na refleksję, dając czas na ten proces. Doskonałym pretekstem do takiej refleksji jest zaproponowanie dziecku, by na koniec wykonało rysunek do bajki. Można zapytać, co najbardziej podobało się dziecku, jaki fragment bajki zapamiętało, który bohater spodobał się i dlaczego i czy dziecko znalazło się już w podobnej sytuacji jak ten bohater. O ile treść bajki będzie dla dziecka ważna, to z pewnością będzie do niej wracało i niejednokrotnie poprosi o ponowne jej przeczytanie.
Korzyści z czytania bajek są – jak widać – ogromne. Pragnę więc zachęcić do tej właśnie formy spędzania z dzieckiem czasu.
Czasem, aby wyjaśnić rzeczy łatwe i te trudniejsze, wystarczy po prostu przeczytać bajkę i pobyć z naszymi dziećmi.
To tak mało i tak dużo…
